ระบบ Refund / Void / Cancel ใน Payment Gateway เป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการจัดการธุรกรรมเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงหลังจากการชำระเงิน เช่น การคืนเงิน การยกเลิก หรือการปฏิเสธธุรกรรม ซึ่งแต่ละคำมีความหมายและขั้นตอนที่ต่างกันชัดเจน ดังนี้:

🔁 Refund (การคืนเงิน)

คืออะไร:
การคืนเงินให้กับลูกค้าหลังจากที่มีการเรียกเก็บเงินเรียบร้อยแล้ว (ธุรกรรมถูก "Capture")

เกิดขึ้นเมื่อ:

• ลูกค้ายกเลิกคำสั่งซื้อหลังจากตัดบัตรเรียบร้อย

• สินค้า/บริการมีปัญหา ต้องคืนเงิน

ลักษณะ:

• เงินถูกตัดจากบัญชีลูกค้าไปแล้ว

• ระบบจะสร้างรายการใหม่ (Refund Transaction) เพื่อโอนเงินกลับ

ผลกระทบ:

• ธุรกิจอาจยังเสียค่าธรรมเนียม

• ลูกค้าใช้เวลาหลายวันถึงจะได้เงินคืน (3–14 วัน ขึ้นกับธนาคาร)

🚫 Void (ยกเลิกธุรกรรมก่อน Capture)

คืออะไร:
การยกเลิกธุรกรรมที่ยังไม่ได้ "Capture" หรือยังไม่ตัดเงินจริง

เกิดขึ้นเมื่อ:

• ยกเลิกคำสั่งซื้อภายในไม่กี่ชั่วโมงหลังชำระ (ก่อนตัดบัญชีจริง)

• ใช้กับบัตรเครดิต/เดบิตที่มีการอนุมัติล่วงหน้า (Authorization Hold)

ลักษณะ:

• ไม่เกิดธุรกรรมจริงในใบแจ้งหนี้ลูกค้า

• เหมือนเงินไม่เคยถูกหักเลย (แค่ Hold ไว้)

ผลกระทบ:

• ไม่มีค่าธรรมเนียมคืน

• คืนวงเงินให้ลูกค้าเร็วกว่า Refund

❌ Cancel (ยกเลิกคำสั่งซื้อ)

คืออะไร:
การยกเลิกคำสั่งซื้อในฝั่งระบบอีคอมเมิร์ซหรือ POS ก่อนทำการชำระเงินจริง หรือก่อน Authorization

เกิดขึ้นเมื่อ:

• ลูกค้าเปลี่ยนใจทันที

• ระบบหรือร้านค้าตัดสินใจยกเลิกคำสั่งซื้อโดยยังไม่ส่งไป Payment Gateway

ลักษณะ:

• ไม่มีธุรกรรมใดเกิดขึ้นเลยใน Payment Gateway

• ไม่เกี่ยวกับการคืนเงิน เพราะเงินยังไม่ถูกตัด

🔍 เปรียบเทียบสั้น ๆ

📝 ตัวอย่างสถานการณ์จริง

1. Refund: ลูกค้าซื้อของแล้วแต่ขอคืนสินค้าภายหลัง → ต้อง Refund

2. Void: ลูกค้าสั่งผิด แล้วแจ้งยกเลิกทันทีใน 1 ชั่วโมง → สามารถ Void ได้

3. Cancel: ลูกค้าอยู่หน้าตะกร้า กด “ยกเลิกคำสั่งซื้อ” ก่อนชำระเงิน → แค่ Cancel